معرفی مجموعه سه جلدی «حجاب: مسئولیت ها و اختیارات دولت اسلامی»

برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه، باتوجه به گسترش پدیده بی­ حجابی در جامعه ما به ­ویژه در دهه گذشته، باید راهکارهای مختلفی صورت گیرد؛ هم در زمینه تبیین حدود و چارچوب شرعی حجاب و هم در زمینه فلسفه و چرایی آن؛ بااین حال باید توجه داشت تا زمانی که مبانی فقهی حقوقی مسئولیت ها و اختیارات دولت اسلامی در زمینه گسترش فرهنگ حجاب و عفاف و مقابله با بدحجابی تبیین نشود و نظام اسلامی با برنامه ­ای جامع به این موضوع نپردازد، دیگر اقدامات، آثار چندان گسترده و دیرپایی نخواهند داشت.

باتوجه به موضوع یادشده، انجام پژوهشی در زمینه حدود مسئولیت ­ها و اختیارات دولت اسلامی در موضوع پوشش بانوان دردستور کارگروه پژوهشی موضوعات و مسائل فقهی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قرار گرفت. پس از مدتی، باتوجه به چندبعدی بودن موضوع، برگزاری هم­ اندیشی «حجاب: مسئولیت ها و اختیارات دولت اسلامی» در دستور کار قرار گرفت.

درواقع این مجموعه سه جلدی حاصل کار یک همایش و هم اندیشی با عنوان «حجاب: مسئولیت ها و اختیارات دولت اسلامی» است که در پایان سال 1384 به کوشش «پژوهشکده فقه و حقوق»، وابسته به «پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» برگزار شد.
 

کتاب حاضر، نخستین جلد از آثار هم ­اندیشی «حجاب: مسئولیت ها و اختیارات دولت اسلامی» است که در آن، بیست مقاله از مقاله­ های برگزیده هم ­اندیشی با گرایش فقهی- حقوقی عرضه شده است. این کتاب به ­کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی تهیه شده است.

مقالات این مجموعه براساس ترتیب موضوعهای اعلام­ شده در فراخوان هم ­اندیشی، درچهار بخش با عنوان­های «بررسی فقهی گسترش حجاب در دولت اسلامی»، «بررسی فقهی جلوگیری از بد حجابی در دولت اسلامی»، «بررسی حقوقی حجاب در دولت اسلامی» و «حجاب اتباع بیگانه در دولت اسلامی»، به شرح زیر سامان یافته ­اند:

در بخش اول «بررسی فقهی گسترش حجاب در دولت اسلامی»؛ مبانی فقهی حقوقی مسئولیت­ ها و اختیارات دولت اسلامی، برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در زمینه گسترش فرهنگ حجاب و عفاف بانوان توسط پژوهشگران به تفصیل بررسی و دیدگاه­های موجود دراین زمینه ارزیابی علمی شده است.

در بخش دوم کتاب «بررسی فقهی جلوگیری از بد حجابی در دولت اسلامی»؛ مبانی اختیارات نظام اسلامی در زمینه جلوگیری از بدحجابی در جامعه با بهره­ گیری از ادله امربه معروف و نهی از منکر، امور حسبه، تعزیرات یا براساس مبانی اهداف و وظایف کلی حکومت اسلامی به اثبات رسیده و اصل دخالت دولت دراین موضوع، نه­ تنها جایز، بلکه لازم شمرده شده است.

در بخش سوم «بررسی حقوقی حجاب در دولت اسلامی»؛ پژوهشگران مفاد حقوقی و فقهی جرم بی ­حجابی را بررسی و قوانین و مقررات و رویه­ های قضایی موجود را، آسیب­ شناسی کرده­ اند.

در بخش چهارم کتاب «حجاب اتباع بیگانه در دولت اسلامی»؛ محدوده حجاب جهان­گردان و اتباع بیگانه در کشورهای اسلامی توسط نویسندگان بررسی و مطالعه شده است.

لازم به ذکر است که بیشتر نویسندگان این مجموعه با تاکید بر ضرورت دخالت دولت برای جلوگیری از بدحجابی و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه بر استفاده از راهکارهای فرهنگی و آموزشی و فراهم آوردن بسترها و زمینه­ های لازم تاکید کرده و بهره ­گیری از قوانین و مقررات کیفری را درموارد خاص وبه ­عنوان آخرین چاره جایز شمرده ­اند.
 

بی ­تردید، تبیین عینی و واقع­گرایانه مسئولیت­ ها و اختیارات دولت اسلامی در زمینه جلوگیری از بدحجابی و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه، افزون بر پژوهش­ها و مطالعات ژرف­ نگرانه فقهی­ حقوقی، نیازمند تحقیقات و مطالعات عمیق و گسترده فرهنگی و اجتماعی برای شناسایی وضعیت موجود عفاف و حجاب در ایران و آسیب­ شناسی کارهای صورت­ گرفته در این زمینه است. براین اساس دبیرخانه هم ­اندیشی «حجاب؛ مسئولیت­ ها و اختیارات دولت اسلامی» بخش قابل توجهی از تلا­ش­ های علمی و پژوهشی خود را به مباحث فرهنگی و اجتماعی مطرح دراین حوزه اختصاص داد و کوشید با بهره­ گیری ازهمه ظرفیت ­های علمی و پژوهشی موجود در کشور، مهم­ترین موضوع ­ها و مسائل مطرح دراین حوزه را تبیین و تشریح کند.

کتاب مذکور دومین جلد از مجموعه آثار هم­ اندیشی «حجاب؛ مسئولیت­ها و اختیارات دولت اسلامی» ودربردارنده مجموعه مقاله­ هایی است که جمعی از استادان، پژوهشگران و دانش ­آموختگان حوزه و دانشگاه در زمینه موضوع ­ها و محورهای مرتبط با حجاب و عفاف نگاشته ­اند. این کتاب نیز  به ­کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی تهیه شده است.

درکتاب حاضر، «حجاب؛ مسئولیت­ها و اختیارات دولت اسلامی: مقالات فرهنگی و اجتماعی»، که دومین جلد از مجموعه آثار هم­اندیشی یادشده به ­شمار می ­آید، مقاله ­هایی که بارویکرد فرهنگی اجتماعی نگارش یافته­ اند، درچهار بخش با عنوان های «بررسی تاریخی اجتماعی حجاب در ایران»، «زمینه ها و عوامل گسترش بدحجابی در ایران»، «حجاب و کارکردهای دولت اسلامی» و «راه کارها و بایسته های گسترش حجاب» ارائه شده است.

در بخش اول باعنوان «بررسی تاریخی اجتماعی حجاب در ایران»، نویسندگان در مقالات مختلف به بررسی وضعیت حجاب در ایران از سال­های آخر حکومت پهلوی دوم تا پایان جنگ تحمیلی، ارزیابی و تحلیل سیاست­ها و رویکردهای نظام اسلامی در زمینه گسترش حجاب و مقابله با بدحجابی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون و نقش حجاب در شکل­ گیری هویت ملی و دگرگونی­ های سیاسی در ایران می­ پردازند.

در بخش دوم با عنوان «زمینه­ ها و عوامل گسترش بدحجابی در ایران»، پژوهشگران ضمن ریشه ­یابی جامعه­ شناختی بی­ حجابی، زمینه ­ها و عوامل فردی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی گسترش بدحجابی را بررسی و تحلیل می ­کنند.

بخش سوم این کتاب باعنوان «حجاب و کارکردهای دولت اسلامی» به آسیب ­شناسی عملکرد دستگاه­های پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و فرهنگی نظام اسلامی در زمینه توسعه و ترویج فرهنگ حجاب و عفاف می پردازد.
«راه­کارها و بایسته­ های گسترش حجاب» عنوان فصل چهارم این کتاب است که نویسندگان در مقالات مختلف به بایسته­ های فرهنگی و اجتماعی گسترش فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه و همچنین راهکارهای نهادینه ­سازی و گسترش و پاسداری فرهنگ مذکور می­ پردازند.

کتاب «حجاب؛ مسئولیت­ها و اختیارات دولت اسلامی: دیدارها، گفتگوها و سخنرانی­ها »، جلد سوم از مجموعه آثار هم ­اندیشی « حجاب؛ مسئولیت­ها و اختیارات دولت اسلامی» است که در سه بخش سامان یافته است. این کتاب به­ کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی تهیه شده است.

دربخش اول این کتاب، با­عنوان دیدارها، گزارشی از دیدار با چند نفر از شخصیت های برجسته روحانی مانند «آیت الله العظمی صافی گلپایگانی»، «آیت الله العظمی موسوی اردبیلی»، «آیت الله العظمی نوری همدانی» و «آیت الله العظمی مکارم شیرازی» و نظر آنان درباره موضوع ارائه شده است.

همچنین در بخش دوم، متن سخنرانی­ های شخصیت­ های برجسته کشور در روز برگزاری هم ­اندیشی حجاب مسئولیت­ها و اختیارات دولت اسلامی، چون «پوشش بانوان از منظر فقهی و سیاسی»، «حجاب و عفاف از منظر امنیت اجتماعی» و «چرا حجاب در جامعه اسلامی ایران مورد سوال واقع شد؟»، به­ صورت کامل در این کتاب منتشر شده است.

در بخش سوم کتاب، گفتگوهایی با صاحب­نظران مباحث فرهنگی اجتماعی و مسئولان مراکز، سازمان­ها و نهادهای دولتی انجام شده است. دراین گفتگوها، ضعف­ ها، آسیب­ ها و ناکارآمدی ­هایی که در سیاست و برنامه­ های فرهنگی و اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به وضعیت مطلوب عفاف و حجاب در جامعه وجود دارد، صریح و بی­ پرده، بررسی و راهکارهایی نیز برای بهبود شرایط موجود بیان شده است.

ازجمله مهمترین این گفتگوها، می­ توان به « مجلس شورای اسلامی و طرح سامان دهی مد و لباس»، «دولت اصلاحات و مسئله حجاب»، «سیاست های کلان فرهنگی و مسئله حجاب»، « نیروی انتظامی و مقابله با پدیده بی­حجابی»، « ملاحظات روان­شناختی در موضوع حجاب» و « شورای فرهنگ عمومی و عزم ملی برای مهار بدحجابی» اشاره کرد.